link |
Σαν σήμερα στις
29 Μαΐου του 1453 τα τείχη της Κωνσταντινούπολης έπεσαν και η βυζαντινή
αυτοκρατορία πέρασε για πάντα στην ιστορία. Στο ιστορικό του μυθιστόρημα
Ιωάννης Άγγελος, o Mika Waltari σκιαγραφεί το παρασκήνιο και τις αιτίες της άλωσης
της Πόλης. Με λόγο ζωντανό που μας μεταφέρει μέσα στην καθημερινή ζωή των
βυζαντινών και μέσα στα γεγονότα των τελευταίων ημερών της βασιλεύουσας, ο Mika
Waltari γίνεται ο καλύτερος σχολιαστής μιας αμφιλεγόμενης ιστορικής περιόδου.
Μέσα από το προσωπικό ημερολόγιο του
Ιωάννη Άγγελου, του κεντρικού ήρωα του βιβλίου, έναν Λατίνο αξιωματικό,
ο αναγνώστης παρακολουθεί από μια ουδέτερη σκοπιά τα όσα έλαβαν χώρα κατά τη
διάρκεια της πολιορκίας. Μια
αυτοκρατορία εξασθενημένη από τους μακροχρόνιους αμυντικούς αλλά και εμφυλίους
πολέμους, αγωνίζεται να επιβιώσει χωρίς να έχει τίποτα πλέον στα χέρια της.
Πολλές φορές ο
συναισθηματισμός και η υπερηφάνεια γίνονται κακοί σύμβουλοι της αλήθειας. Το
βυζάντιο καταστράφηκε από τη Δύση και όχι από την Ανατολή. Ο οθωμανικός ζυγός
ήρθε να αποτελειώσει ότι ήταν ήδη κατεστραμμένο από αιώνες πριν. Οι
σταυροφορίες με τον άνανδρο επεκτατικό τους χαρακτήρα σκόρπισαν το αγιάτρευτο
μίσος μεταξύ ανατολής και δύσης. Η καταστροφική τους μανία και ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός
γέννησε τον θρησκευτικό φανατισμό της ανατολής και τη δίψα για εκδίκηση. Η
απληστία και η κατακτητική μανία της δύσης στράφηκε ακόμα και προς
αδελφικά χριστιανικά εδάφη ισοπεδώνοντας
το τελευταίο προπύργιο του δυτικού πολιτισμού.
Η Κωνσταντινούπολη ήδη από την πρώτη της άλωση
παρέδωσε τα σημαντικότερα κυριαρχικά της δικαιώματα στους Βενετούς και έμεινε
σκιά του εαυτού της να παρακολουθεί την αναπόφευκτη παρακμή. Τα λάθη που
επακολούθησαν τραγικά. Παιχνίδια εξουσίας και συνωμοσίες άφηναν χώρο σε Οθωμανούς
πράκτορες να προετοιμάζουν τη δική τους εκδίκηση για τις προγενέστερες
αιματοχυσίες. Διαβόητες ήταν και οι συνωμοσίες μερικών εκπροσώπων του κλήρου
που μπροστά στο πλήγμα που δέχθηκαν οι εξουσιαστικές τους δικαιοδοσίες,
προτίμησαν να στηρίξουν μια νέα ηγεσία διαφορετική αυτής της βυζαντινής. Πολλές
μαρτυρίες λένε πως οι βυζαντινοί παρακολουθούσαν αμέτοχοι τις κινήσεις των Οθωμανών,
επαναπαυμένοι πως η θεϊκή πρόνοια θα προστάτευε για άλλη μια φορά την αγαπημένη
πόλη του Θεού. Άλλες μαρτυρίες πάλι λένε πως οι ορθόδοξοι ιεράρχες δεν άντεξαν
την ατίμωση του δόγματος από την σύναψη ειρήνης με τους Λατίνους και την ρητή
αποδοχή της κοσμικής εξουσίας πως το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό.
Όπως και να έχουν
όμως τα πράγματα, η αλήθεια είναι μία. Καμία μεγάλη καταστροφή δεν έρχεται αν
πρώτα δεν έχουν προηγηθεί μεγάλες εσωτερικές διαβρώσεις μέσα σε ένα κράτος.
Ηθική και πνευματική παρακμή, αλαζονεία, κρίση αξιών, απληστία και ματαιοδοξία,
εμφύλιες συγκρούσεις και παιχνίδια εξουσίας είναι η λίστα με τα υλικά της
συνταγής του τέλους. Η ιστορία μας διδάσκει πως κανένας λαός δεν είναι
περιούσιος του Θεού και κανένας εξωτερικός εχθρός δεν είναι ισχυρότερος από τα
δικά μας λάθη. Η ρομαντική αναπόληση ενός χαμένου μεγαλείου είναι πέρα για πέρα
φαντασιακή. Είναι τρομακτικό με πόση μεγάλη ευκολία εξιδανικεύουμε κάποιες
περιόδους της ιστορίας μας μόνο και μόνο επειδή τις ταυτίζουμε με φάσεις
μεγάλης δύναμης, αίγλης και κυριαρχίας. Δεν είναι η αγάπη για την πατρίδα αυτό
που μας κάνει να ερωτευόμαστε τις περασμένες δόξες, αλλά η προσωπική ματαιοδοξία
και μεγαλομανία μας. Η εγωπάθεια και η ανάγκη για υπεροχή και διάκριση. Δεν
υπάρχει μεγαλύτερη αυταπάτη από το να πιστεύουμε πως η χώρα μας τρεκλίζει
επειδή συρρικνώθηκε εδαφικά. Αν ένα μικρό σπίτι δεν μπορείς να το έχεις
συμμαζεμένο και νοικοκυρεμένο, πώς θες να ζήσεις σε παλάτια; Η χώρα μας
υποφέρει όχι επειδή είναι μικρή σε έκταση αλλά επειδή είμαστε εμείς μικροί στο
πνεύμα. Η ήττα και η αποτυχία είναι μέσα στη ζωή και δεν μπορούμε μια ζωή να
κλαιγόμαστε για αυτά που χάσαμε και να καταστρέφουμε ακόμα κι αυτά τα ολίγα που
έχουμε. Δεν μπορούμε να ζούμε προσδοκώντας μια επουράνια εκδίκηση επειδή ζούμε
με την πεποίθηση πως είμαστε οι καλύτεροι όλων και οι πιο αδικημένοι. Στον
κόσμο στον οποίο ζούμε τα νήματα τα κινεί ο πλούτος. Βασίλεια θα ανεβαίνουν,
βασίλεια θα κατεβαίνουν και τα βασίλεια είναι πάντα διεφθαρμένα. Αντί να
φαντασιωνόμαστε δόξες και μεγαλεία μπορούμε να κοιτάξουμε τα χάλια μας και να
σταματήσουμε να νοιαζόμαστε μόνο για τη βόλεψή μας.
Αυτές είναι μόνο
μερικές από τις δικές μου σκέψεις και δεν προσδοκώ να βρουν ανταπόκριση από όλους.
Ακόμα και στην προσωπική μας ζωή δεν έχουμε μάθει να αποδεχόμαστε τις αποτυχίες
και προτιμούμε να της αποδίδουμε στην ζήλια και τον φθόνο αυτών που θέλουν μας
βλάψουν, παρά να αναζητήσουμε τις αιτίες στα λάθη και τις ευθύνες μας. Ακόμα
και ένα μικρό τρακάρισμα το χρεώνουμε στο κακό το μάτι και όχι στην ανικανότητά
μας να οδηγήσουμε σωστά.
Όσο για την
αγαπημένη μας Πόλη που αναμφισβήτητα είναι το σπουδαιότερο σύμβολο της νεότερης
ιστορίας μας, αν είχαμε την αξιοσύνη θα μπορούσαμε κάθε μα κάθε ελληνική πόλη
να την μετατρέψουμε σε ένα στολίδι και σε μια κοιτίδα ιστορίας, πνεύματος και
πολιτισμού. Αντ αυτού οι πόλεις μας ρημάζουν από την αδιαφορία και την
διαφθορά. Το ΤΑΙΠΕΔ ξεπουλάει τα μνημεία μας και τα οικόπεδα μας. Τα αρχαία μας
καταπατούνται από τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες κι εμείς σωπαίνουμε και
μασάμε διαρκώς μια καραμέλα πως οι γειτονικές χώρες μας εχθρεύονται και θέλουν
το κακό μας. Πόση υποκρισία πια; Πόση; Στο τέλος δεν θα έχουμε ούτε ένα καλύβι
για να μείνουμε κι εμείς ακόμα θα λέμε πως φταίνε αυτοί που μας πήρανε την
Πόλη...
The fall of Constantinople is a huge event in the history of the world. Sometimes I think that not enough people draw conclusions from such historical events.
ΑπάντησηΔιαγραφήThe fall of Constantinople is a huge event in the history of the world. Sometimes I think that not enough people draw conclusions from such historical events.
ΑπάντησηΔιαγραφή